هر ایرانی یک پرونده سلامت هوشمند

مفهوم سلامت هوشمند اعم از سلامت الکترونیکی است. در مدل مفهومی سلامت هوشمند، تمامی عناصر نظام سلامت و بیمه سلامت مانند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و سایر مراکز درمانی و پاراکلینیکی، مطب‌ها، داروخانه‌ها، مراکز آزمایشگاهی و تصویربرداری و. . . دارای سیستم‌های هوشمند بوده که همگی در یک نظام و معماری یکپارچه و جامع با هم ارتباط داشته و کلیه نیازهای حال و آتی ذی‌نفعان را در سطوح مختلف برآورده می‌کند.

هر ایرانی یک پرونده هوشمند سلامت

به عبارت دیگر هر ایرانی یک پرونده هوشمند سلامت خواهد داشت که تمامی اطلاعات و فعالیت‌های انجام شده در مورد فرد، درآن ثبت و ذخیره و به‌روزآوری می‌شود. این پرونده هوشمند، با توجه به استانداردها و چارچوب‌های تعیین شده توسط نظام سلامت و وزارت بهداشت و وزارت رفاه، قابل دسترسی در سطوح مختلف خواهد بود.

در سلامت هوشمند نه تنها در حوزه درمان، بلکه در تمام طول زنجیره ارزش سلامت، چه در حوزه تندرستی و پیشگیری و چه در حوزه مانیتورینگ، پایش شاخص‌های سلامت انجام شده و در صورت نیاز، خود سیستم به صورت هوشمند، هشدارهای لازم را خواهد داد. در ایران پیشینه سلامت الکترونیکی به دهه ۱۳۸۰ و طرح تکفا (توسعه کاربری فناوری اطلاعات) بر می‌گردد که در وزارت بهداشت این طرح به‌عنوان «تکفاب» معروف شد. در سال‌های بعد، پروژه‌هایی مانند پرونده الکترونیک سلامت و سپاس تعریف و اجرایی شد.

در پیاده‌سازی و اجرا، با سلامت هوشمند فاصله داریم

اگرچه برای این طرح‌ها زحمات زیادی کشیده شده اما هنوز در پیاده‌سازی و اجرا، با سلامت هوشمند فاصله داشته و از دنیا عقب هستیم. این موضوع عوامل زیادی دارد که یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث عدم رونق در این حوزه شده؛ عدم استفاده از تمام ظرفیت‌های بخش‌خصوصی است.

مثلاً در حال حاضر ما با بیمارستان‌های هوشمند خیلی فاصله داریم، چون ساختن این بیمارستان‌ها سرمایه‌گذاری‌های سنگینی می‌خواهد و شرکت‌های کوچک نمی‌توانند وارد این سرمایه‌گذاری شوند. از طرفی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ نیز نیازمند آن است تا بازار تضمین شده‌ای وجود داشته باشد. فقدان زیرساخت‌ها و بسترهای مورد نیاز و مناسب، یکی دیگر از بزرگ‌ترین چالش‌ها و عوامل عقب‌ماندگی در اجرای این طرح است.

سلامت هوشمند در حوزه تندرستی

سلامت هوشمند در حوزه تندرستی بیشتر روی پیشگیری بیماری‌ها متمرکز خواهد شد و شاخص‌های سلامت افراد به طور مستمر اندازه‌گیری، ثبت و در سرورهای مخصوص نگهداری و به‌روزآوری می‌شود. به عبارتی پرونده هوشمند تندرستی شکل گرفته و همواره یک متخصص روند شاخص‌های سلامت فرد را بررسی و ضمن آگاهی بخشی به فرد، همواره مشاوره‌های لازم را ارائه و فرد را هدایت می‌کند.

همچنین این سیستم در صورت مشاهده عدم تطبیق شاخص‌ها با استانداردها، به‌صورت کاملاً هوشمند به فرد هشدار داده و فرد را جهت ادامه فرآیند درمان به مراکز ارائه خدمات سلامت راهنمایی می‌کند. البته این موضوع پس از درمان هم ادامه خواهد داشت و همه شاخص‌های سلامت فرد به طور مستمر اندازه‌گیری شده و در اختیار پزشک او قرار می‌دهد. مردم می‌توانند از راه‌های مختلفی مثل اپلیکیشن‌های موبایلی به پرونده هوشمند تندرستی خود و به اطلاعات موجود در آن دسترسی پیدا می‌کنند.

6 کاربرد جذاب اینترنت اشیا در سیستم سلامت:

افزایش کاربرد اینترنت اشیا باعث ایجاد پیشرفت های شگفت انگیزی از آن در قرن بیست و یکم شده است. با اینکه اینترنت اشیا اغلب با تولید،کارخانه های هوشمند و سایر موارد این چنینی مرتبط می شود اما کاربرد آن محدود به این حوزه ها نخواهد بود. در چند سال اخیر شاهد پیشرفت های قابل توجهی در حوزه سلامت و پزشکی بوده ایم و اینترنت اشیا در این حوزه ها نیز کاربرد داشته است.

1. کاهش زمان انتظار در مطب ها و اورژانس ها:

هیچ چیزی به اندازه انتظار در مطب پزشک یا اورژانس خسته کننده نیست.  انتظار در مطب یا اورژانس علاوه بر هزینه های پزشکی که دارد می تواند زمان افراد را نیز به هدر بدهد. به لطف برخی از پیشرفت ها همچون ادغام و استفاده از اینترنت اشیا زمان انتظار در این شرایط تا 50 درصد کاهش پیدا کرده است. همکاری سیستم سلامت GE و نرم افزارهای جدید مبتنی بر اینترنا اشیا همچون Autobed باعث شده است این زمان انتظار کاهش پیدا کند. چنین نرم افزارهایی 1200 واحد موجود را پیگیری می کنند و 15 معیار مختلف را برای ارزیابی نیاز بیماران مورد بررسی قرار می دهند

این یک سیستم بسیار موثر است که برخی از کاربردهای ابداعی و هیجان انگیز اینترنت اشیا را نشان می دهد.

2. سلامت و بررسی از راه دور:

در برخی از موارد بیماران مجبور نیستند اصلا به اورژانس یا مطب پزشک مراجعه کنند. یکی از محبوب ترین و واضح ترین کاربردهای اینترنت اشیا در حوزه سلامت، مانیتورینگ از راه دور است که برخی از اوقات به عنوان سلامت از راه دور شناخته می شود.  اینکار نه تنها هزینه های موجود را کاهش می دهد و نیاز افراد به مراجعه به مطب یا اورژانس را کمتر می نماید بلکه کیفیت زندگی بیمار را با حذف نیاز به مسافرت بهبود می بخشد. اگر بیمار محدودیت حرکتی داشته باشد یا نتواند از سیستم حمل و نقل استفاده کند، این شرایط می تواند برایش بسیار مفید باشد.

3. اطمینان از در دسترس بودن  سخت افزارهای ضروری:

بیمارستان های مدرت نیازمند نرم افزارها و سخت افزارهای جدید برای کارکرد خود هستند و برخی از آن ها حتی برای نجات جان انسان ها به کار می روند. همانند سایر دستگاه های الکترونیکی این دستگاه ها نیز  می توانند خطرات زیادی داشته باشند.  همین امر موجب تهدید زندگی یا مرگ فرد می شود.

راه حل های جدید مبتنی بر اینترنت اشیا  همچون e-Alert  می تواند چنین مشکلاتی را برطرف نماید.

سیستم جدید به جای اینکه منتظر از کار افتادن دستگاه بماند، رویکرد فعال تری  دارد و می تواند سخت افزارهای پزشکی را به طور مجازی مورد بررسی قرار دهد و اگر مشکلی وجود داشته باشد کارمندان بیمارستان را خبر نماید. شرکت تولیدکننده این سیستم از محصول دیگری رونمایی کرده که با همکاری  OpenMarket تهیه شده است.

4. پیگیری کارمندان، بیماران و تجهیزات:

امنیت یکی از نگرانی های اصلی هر بیمارستان یا مرکز پزشکی است. حفظ امنیت بدون توانایی پیگیری دارایی هایی همچون کارکنان، بیماران و سخت افزارها در طول بیمارستان امکان پذیر نیست. رسیدن به چنین وظایفی در موسسه های کوچک تر به سادگی رخ می دهد اما در بخش های بزرگ تر که کارمندان و بیماران زیادی وجود دارد چنین کاری به سادگی انجام نمی شود. بیشتر این بیمارستان به سیستم های اینترنت اشیا روی آورده اند تا بتوانند دارایی های موجود را پیگیری کنند. این روش نه تنها روش ارزانی برای پیگیری فعالیت های روزمره در بیمارستان است بلکه می تواند موثر هم باشد.

5. مدیریت داروی بهبود یافته:

یکی از هیجان انگیزترین مواردی که در حوزه اینترنت اشیا و سیستم سلامت هوشمند وجود دارد به شکل مدیریت داروها بر می گردد.

این موضوع به نظر جزو داستان های علمی تخیلی است اما در این شرایط قرصی که در برگیرنده سنسورهای میکروسکوپی است می تواند سیگنالی را به دستگاه خارجی که معمولا بر روی بدن فرد قرار دارد ارسال نماید و او را مطمئن سازد که دوز و کاربرد دارو درست بوده است.  زمانی که صحبت از به خاطرسپاری زمان مصرف دارو و تجویز داروهای بعدی می شود این اطلاعات بسیار ارزشمند خواهد بود. بیمارانی که به چنین اطلاعاتی دسترسی دارند می توانند عملکرد شخصی خود را از طریق اپلیکیشن های گوشی هوشمند بهبود ببخشند و عادت های خود را بهتر نمایند.

6. هدف قرار دادن بیماری های مزمن:

عمد مشکلات سلامتی هیچ وقت برای افراد جذاب نخواهد بود اما در این حوزه هم پیشرفت های درمانی زیادی انجام شده که بیشتر آن ها نتیجه کاربرد اینترنت اشیاست. یک ابداع یا دستگاهی که به درمان بیماری های مزمن در قرن 21 کمک کند وجود ندارد. این ها ترکیبی از فناوری های پوشیدنی، دستگاه های تجزیه و تحلیل و ارتباط از طریق موبایل هستند. مواردی همچون fitbit و سیستم های مانیتور شخصی اینترنت اشیا به افراد کمک می کنند چنین اطلاعاتی را با پزشک خود در میان بگذارند و مشکلات را حل نمایند. یکی از شرکت ها به نام Health Net Connect برنامه مدیریت  جمعیت دیابتی ها را با هدف بهبود درمان بالینی و کاهش هزینه های پزشکی برای این بیماران توسعه داده است.

تغییرات مداوم در حوزه سلامت و اینترنت اشیا:

اینترنت اشیا می تواند به همه افرادی که در کره زمین زندگی می کنند در یک بازه زمانی خاص دسترسی یابد.  این دسترسی از کارخانه ها به بیمارستان های مدرن رسیده و توسعه ای است که می تواند فناوری اطلاعات را در سیستم سلامت دگرگون سازد. شکی نیست که فناوری بیشتر از قبل پیشرفت خواهد کرد. اینکه چقدر از این پیشرفت ها فاصله داریم را کسی نمی داند.

اینترنت اشیا و نقش و تاثیر آن بر بهداشت و سلامت جهانی

امر سلامت و بهداشت و کشاورزی دو موضوع اساسی هستند که تأثیر مستقیمی بر سلامت جهانی دارند. بدون محصولات سالم در واقع ما نمیتوانیم خود را تغذیه کرده و سلامت بمانیم. بدون مراقبت های بهداشتی، ما نمی توانیم به کارشناسانی که می توانند به ما در پیشگیری، تشخیص، درمان یا مدیریت بیماری ها، شرایط و آسیب ها کمک کنند، دسترسی پیدا کنیم. بر کسی پوشیده نیست که دقت در زمینه های سلامت و کشاورزی امری بسیار مهم تلقی شده و واقعیت این امر بر کسی پوشیده نیست.

برای مثال، کوچکترین خطلایی در سیستم سلامت، می تواند به از دست دادن جان فردی منجر شود!

بر اساس مطلاعاتی که در طول 8 سال توسط John Hopkins ارائه شده، یافته ها حاکی از آن است که بیش از 250000 مرگ در طول سال بر اثر اشتباهات پزشکی به وقوع می پیوندد.

در همین حال، در کشاورزی یافته های ضد و نقیض باعث شده تا کشاورزان در امر تولید و کشت، در برخی موارد به مشکلات برخورده و به دنبال آن کمبود مواد غذایی داشته باشیم. این کبود سبب ایجاد سوء تغذیه و گرسنگی در برخی نواحی می شود. از آنجایی که مواد شیمیایی در کشت و عمل آمدن محصولات کشاورزی دخیل هستند، افزایش یا کاهش میزان این مواد سبب شده تا بر بهداشت و ایمنی مواد غذایی، تاثیر گذارند.

از آنجایی که کشاورزی بطور مستقیم و غیر مستقیم بر زمین اثر گذاشته و از آن اثر نیز می پذیرد، شیوه ای که کشاورزان از مزارع و زمین های کشاورزی استفاده می کنند، بر سلامت زمین و همه ساکنان آن تاثیر مستقیم می گذارد. آبیاری بیش از حد، کم آب دادن به محصولات و بیش از حد استفاده کردن از کود و آفت کش ها همگی بر محصولات کشاورزی اثر می گذارند.

خوشبختانه، در هر دو زمینه سلامت و کشاورزی، از تکنولوژی به منظور افزایش دقت در زمینه های کاری و کشت محصولات و کمتر کردن میزان خطا استفاده می شود.

سنسورهاییی می توان در نقاط مختلف زمین های زراعی نصب کرد تا با دریافت اطلاعات بطور آنی (Real Time)، شخص کشاورز بتواند تدابیر لازم را بیندیشد. اینکه بتوان زمان دقیق انجام عملی (مثلا تشخیص دادن زمان کود دادن یا هرس کردن) را تشخص داد، می توند باعث افزایش در بهبود و بهره وری از زمین های زراعی شود.

در مقابل در حوزه سلامت، ابزار آلات هوشمند می توانند تشخیص دهند که په میزان دوزی برای یک فرد بیمار نیاز است تا اینگونه از خطاهای احتمالی کاربری، جلوگیری شود. در حیطه کشاورزی نیز می توان بصورت خودکار تشخیص داد که چه زمانی باید به آبیاری، کود دادن یا کشتن آفات پرداخت. اینگونه دخالت های انسانی نیز کاهش یافته و کار بصورت خودکار انجام خواهد شد.

تحلیل داده ها در این زمینه ها، مثلا در زمینه پزشکی می تواند به ما کمک کرده که از میزان پیشبرد روند صحیح درمانی اطلاع حاصل پیدا کنیم که این امر به خودی خود کاهش خطا و افزایش بهره وری از زمان و امکانات را سبب می شود.

در کشاورزی، می توان با تحلیل داده های دریافتی، به کشاورزان کمک کرد تا نه تنها از تغییرا آب و هوایی، میزان آلودگی زمین زراعی به آفات و بیماری های گیاهی اطلاع حاصب پیدا کنند، بلکه به آنها این امکان را می دهد تا از هرگونه پیشروی این بیماری های گیاهی جلوگیری کنند.

بنابراین میان این دو حوزه یعنی سلامت و کشاورزی، رابطه مستقیمی وجود دارد.  همچنین میان این دو و طرز استفاده آنها از اینترنت اشیا، شباهتی زیادی نهفته است.

در واقع اگر بیشتر فکر کنیم، در می یابیم که هدف از کشاورزی، تنها تولید غذا نیست. هدف و غایت نهایی کشاورزی در واقع رساندن مواد غذایی لازم به افراد است تا آنها بتوانند به درستی و در سلامت کامل، به زندگی بپردازند. گرچه حقیقتی دیگری که وجود دارد این است که کشاورزی می توند بطور مستقیم بر سلامتی تاثیر بگذارد. این تاثیرات عبارتند از: کاهش و کمبود مواد غذایی، مسمومیت با سموم دفع آفات، بیماری هایی همچون مالاریا، بیماری زئونوز (بیماری مشترک انسان و دام به بیماری‌ای گفته می‌شود که بین حیوانات مهره‌دار و انسان قابل انتقال هستند).

اینها مواردی هستند که باعث شده در کشاورزی، امر نظارت بر تولید و نحوه فرآوری محصولات، بسیار حائز اهمیت باشد.

اساسا، آنچیزی که در زمین های زراعی کشت شده در پایان وارد شکم ما می شوئ و بدین سبب تاثیر مستقیمی بر ما می گذارد. این امور همگی توسط اینترنت اشیا به سادگی قابل دسترسی هستند.

اما چگونه این دو صنعت (کشاورزی و سلامتی) به هم مرتبط هستند؟ در واقع نحوه فرآوری محصولات توسط کشاورزان بطور مستقیم بر سلامتی ما تاثیر می گذارد. بنابراین، کشاورزی با فرآوری و تولید محصولات غذایی به رساندن مواد لازم به افراد کمک می کند یا می تواند برعکس عمل کرده و سبب ایجاد بیماری در آنها شود. و اینگونه با تامین نشدن منابع غذایی، جامعه رنج خواهد برد.

خوشبختانه با کاربرد تکنولوژی در زمینه کشاورزی، امنیت غذایی و بهداشت آن افزایش چشمگیری داشته است. تکنولوژی و مهم تر از آن اینترنت اشیا تاثیر بسیاری زیادی بر توزیع و کیفیت مواد غذایی دارد. این یک واقعیت است که جمعیت جهان رو به پیری است.

در آینده ای نزدیک، تعداد افراد مسن از تعداد نیروهای کاری و جوان پیشی خواهد گرفت که این امر در نظام سلامتی و بهداشت تاثیر بسیار سوئی دارد. تنها گذر زمان اهمیت این موضوع را به ما نشان خواهد داد.